"It's coming home, football is coming home !" -śpiewają angielscy kibice piłkarscy przy okazji większy wydarzeń odbywających się na ich boiskach. I mają w tym mnóstwo racji.
Każdemu z nas piłka nożna kojarzy się z euforią zwyciężania i łzami porażek. Futbol to niezwykłe emocje, decydujące bramki w samych końcówkach spotkań. Futbol to piękne gole i fantastyczne parady bramkarzy. Piłka nożna to również wielkie gwiazdy : Pele, Maradona, Romario, Cristiano Ronaldo czy Leo Messi. Jednak gdyby nie Wielka Brytania drugiej połowy XIX wieku świat nie zaznałby tylu radości i zapewne byłby dużo uboższy.
Kościół motorem piłki
Futbol jak rugby
W początkach swojego istnienia między piłką nożną a rugby nie było zbyt dużej rozbieżności zasad. Rękami można było zrobić dosłownie wszystko - łącznie z przerzucaniem piłki nad przeciwnikiem. Dodatkowym problemem był fakt, iż w każdej ze szkół (to w nich głównie grano w piłkę) stosowano inne reguły. Dlatego codziennością były pytania o sposób rozegrania zawodów na ich początku. Dlatego też w 1848 roku w Cambrige zebrało się czternastu byłych uczniów szkół w celu ustalenia podstawowych przepisów gry w piłkę nożną. I tak powstał kodeks zwany "Cambridge Rules".
Początki klubów
Szczególną rolę w powstawaniu klubów odegrała kolej. W piłkę grano tam, gdzie docierały tory. W 1878 roku powstał Newton Heat (później Manchester United), który założyli pracownicy układający tory kolejowe w Lancashire i Yorkshire. Pracownicy zakładów metalurgicznych przy Victoria Dock Road w Londynie założyli West Ham United. Arsenal natomiast to klub powstały przy fabryce amunicji Woolwich Arsenal. Ciekawostką jest fakt, iż Blackburn Rovers powstał w pubie.
The Football Association czyli Angielski Związek Piłki Nożnej
W poniedziałek 26 października 1863 roku w Londynie spotkali się przedstawiciele dwunastu klubów z Londynu i jego przedmieść. Spotkali się z inicjatywy byłego piłkarza i założyciela Barnes Club - Ebenezera Coob Morley'a. To wtedy powstał pierwszy na świecie krajowy związek piłkarski - The Football Association. Morley został jego pierwszym sekretarzem, a Arthur Pember z Kilburn - prezydentem. Były to czasy wojny secesyjnej w Stanach Zjednoczonych i powstania styczniowego w Polsce.
W ciągu następnych sześciu tygodni spotkano się sześć razy. Zatwierdzono opublikowane 8 grudnia zasady, które definitywnie odróżniły futbol od rugby.
Puchar Anglii - najstarsze rozgrywki świata
Charles William Alcock, były zawodnik słynnej szkoły w Harrow przekonał pięciu kolegów do utworzenia rozgrywek o puchar federacji brytyjskiej. Projekt przedstawił na łamach pisma "The Sportsman". Poparło ich 15 z 50 klubów zrzeszonych w F.A (Football Association). Do rozgrywek zaproszono jeszcze Queen's Park ze Szkocji. Szkoci po remisie na własnym boisku z Wanderers odmówili wyjazdu na mecz rewanżowy z powodu braku pieniędzy i przegrali walkowerem.
Pierwszy finał Pucharu Anglii odbył się 16 marca 1872 roku. Wanderes złożony z uczniów szkól prywatnych pokonał Royal Engineers 1:0. Pierwszą w historii finałów bramkę strzelił Morton Peto Betts. Gola zdobył po podaniu Księcia Dryblingów - Roberta Walpole Sealy Vidala. Warto odnotować wyczyn porucznika Edmunda Cresswella, który złamał obojczyk, jednak mimo to dotrwał do końca meczu.
Anglia, Szkocja - pierwszy mecz
30 listopada 1872, w dniu patrona Szkocji - Świętego Andrzeja na stadionie krykietowym w Glasgow spotkały się reprezentacje Anglii i Szkocji. Był to pierwszy oficjalny mecz międzypaństwowy (wcześniej rozegrano pięć nieoficjalnych). Mecz oglądało 4 tysiące widzów (w tym wiele kobiet). Bilet z tego wydarzenia jest jednym z najważniejszych eksponatów muzeum piłkarskiego na stadionie Hampden Park. Anglicy mieli na swoich koszulkach tradycyjne już trzy lwy. Mecz zakończył się wynikiem bezbramkowym. Tydzień później powstał Szkocki Związek Piłki Nożnej, walijski powstał w 1876 roku, a irlandzki w 1880. Te cztery federacje utworzył w 1882 roku International Football Association Board (IFAB), który od tamtej pory ma decydujący wpływ w sprawie przepisów gry.
Rozpoczęcie ligi
22 marca 1888 roku Szkot William McGregor zebrał w Londyńskim hotelu Andertona zebrał przedstawicieli dwunastu klubów i powołał do życia The Football League (przekształconą w 1992 roku w Premier League). Liga składała się z dwunastu zespołów: Preston North End, Aston Villa, Wolverhampton Wanderers, Blackburn, Bolton, West Bromwich Albion, Accrington, Everton, Burnley, Derby, Notts County i Stoke City. W takiej kolejności drużyny zakończyły rozgrywki ligowe. Większość z tych klubów dobrze ma się do dziś.
Dniem rozgrywek była sobota, ponieważ praca kończyła się wcześniej i można było prosto z fabryki pójść na stadion. Zwyczaj ten utrzymywał się przez 80 lat do roku 1974 kiedy to rozegrany pierwszy niedzielny mecz. Pierwszą bramkę w historii rozgrywek ligowych w Anglii strzelił Jack Gordon z Preston North End. Pierwszym mistrzem została drużyna Gordona czyli Preston.
Pięć najstarszych klubów świata:
1857 - Sheffield Club (Anglia) obecnie Northern Premier League
1862 - Notts County (Anglia) obecnie League One
1862 - Notts County (Anglia) obecnie League One
1863 - Stoke City (Anglia) - obecnie Premiership
1865 - Nottingam Forrest - obecnie Championship
1867 - Sheffield Wedesday (Anglia) obecnie Championship
